Najczęstrze wady w żywieniu dzieci i młodzieży
Najczęstsze błędy w żywieniu człowieka mają dwojaką naturę – wiążą się zarówno z niedoborami pokarmowymi, jak i z nadmiernym spożyciem żywności oraz nieodpowiednim stylem życia (mała aktywność fizyczna, palenie tytoniu, picie alkoholu, narkomania).
Niedobory żywieniowe najczęściej dotyczą zbyt małej ilości w pożywieniu energii, białka, witamin i soli mineralnych, błonnika pokarmowego, tłuszczów roślinnych i niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Małą wartość kaloryczną diety najczęściej obserwuje się u dziewcząt ze starszych grup wiekowych, które często celowo ograniczają ilość spożywanego pożywienia, przesadnie dbając o zachowanie szczupłej sylwetki. Zbyt mało energii mogą spożywać również dzieci żyjące w złych warunkach społeczno-ekonomicznych.
Natomiast zagrożenia związane z przejadaniem się dotyczą dodatniego bilansu energetycznego (co wiąże się z nadmiernym spożyciem produktów wysokoenergetycznych), nadmiernego spożycia tłuszczów zwierzęcych (co powoduje nadmierny dowóz do ustroju cholesterolu i nasyconych kwasów tłuszczowych), nadmiernego spożycia węglowodanów (szczególnie cukrów prostych i sacharozy) oraz soli kuchennej.
Jednak nawet przy nadmiernym żywieniu może wystąpić niedobór określonych składników pokarmowych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu (np. spożywanie cukru, słodyczy, białego pieczywa, ciastek – dostarcza głównie tzw. pustych kalorii, czyli niemal wyłącznie energii; co może prowadzić do niedoboru białek, witamin i składników mineralnych).
Batonik i cola na drugie śniadanie
Do błędów żywieniowych należy zaliczyć częste (a u niektórych codzienne) spożywanie słodyczy. Dzieci, ale i osoby dorosłe, gdy są głodne, często sięgają po słodkie przekąski (czekoladę, batonik, słodką bułkę lub ciastko) w nadziei na szybkie rozładowanie uczucia głodu i osiągnięcie sytości. Najgorsze jest to, że uczucie sytości jest wtedy krótkotrwałe, a za chwilę znowu jesteśmy jeszcze bardziej głodni. Słodka przekąska dostarczyła w tym czasie dodatkowe kalorie, ale była też źródłem szkodliwie działających kwasów tłuszczowych nasyconych oraz izomerów trans (powstających podczas uwodornienia tłuszczów roślinnych). Stąd płynie wniosek, że gdy jesteśmy głodni, zawsze warto pomyśleć, że kanapka w takim wypadku będzie zdrowsza niż batonik.
Błędem żywieniowym jest też picie słodzonych napojów (lemoniady, oranżady, napojów typu cola) oraz dosładzanie potraw. Cukrów prostych mogą nam dostarczyć owoce i warzywa.
Ważne!!!
Należy też pamiętać, że osoby mające problem z nadwagą lub z otyłością nie powinny spożywać owoców w nadmiernych ilościach ani jeść ich zamiast warzyw, bo są bardziej kaloryczne.
Soki owocowe i warzywne (tu też trzeba sprawdzać na etykietach, czy nie są dodatkowo słodzone cukrem), oraz nektary owocowe mają zawsze większą wartość kaloryczną niż owoce, z których zostały sporządzone. Duża zawartość cukrów w diecie zmniejsza ochotę na spożywanie produktów zalecanych w zdrowym żywieniu, w tym węglowodanów złożonych zawartych w ciemnym pieczywie, kaszy, ryżu, płatkach owsianych czy kukurydzianych oraz w nasionach roślin strączkowych. Często staje się to przyczyną zbyt małej podaży błonnika pokarmowego, zawartego głównie w ciemnym pieczywie (większość z nas woli białe), w grubych kaszach, brązowym ryżu oraz pełnoziarnistym makaronie (warto je spożywać zamiast ziemniaków).
Dzieci i młodzież wolą wypić sok owocowy niż zjeść owoc w całości, ale przy wyciskaniu znaczna część błonnika pozostaje w wytłokach. Kto z nas, chcąc spożywać odpowiednią ilość błonnika, je surowe warzywa do każdego śniadania, obiadu i kolacji? Najlepiej do picia wybierać wodę mineralną, i to niegazowaną, około 1,5–2,0 litrów dziennie.
Jedz zdrowo i żyj zdrowo !
Jednym z czynników wpływających na stan naszego zdrowia i jakość życia jest odpowiednio zbilansowana dieta, która chroni nasz organizm przed różnymi chorobami lub, jeśli już wystąpią, pomoże szybko je wyleczyć.
Po pierwsze, organizm człowieka domaga się takich produktów, które dostarczają mu wszystkich niezbędnych witamin, mikro – i makroelementów.
Po drugie, bezwzględnie należy zachować odpowiednie proporcje w podaży tłuszczów, węglowodanów i białka.
Po trzecie, należy spożywać takie ilości pokarmu, aby nie obciążać organizmu zbędnymi kaloriami. Całodzienne wyżywienie powinno pokryć zapotrzebowanie energetyczne człowieka, powinno zawierać wszystkie składniki odżywcze i jak najmniej substancji szkodliwych. Wysoko przetworzone produkty zawierają niestety mnóstwo szkodliwych dodatków, w tym substancje konserwujące, stabilizatory, aromaty, sztuczne barwniki, spulchniacze, słodziki. Jeżeli chcemy długo i zdrowo żyć, musimy wykluczyć z codziennej diety sód, substancje słodzące, tłuszcze nasycone, kwasy tłuszczowe trans.
Nie jest to proste – organizm łatwo przyzwyczaja się do niezdrowych produktów. Tymczasem dietetycy alarmują – spożywanie wysoko przetworzonej żywności wywołuje różne niebezpieczne choroby: nadciśnienie, cukrzycę, choroby przewodu pokarmowego, miażdżycę, nowotwory. Każdy człowiek, któremu zależy na zdrowiu powinien wybierać zdrową żywność, czyli taką, która pochodzi z gleby naturalnej, nieskażonej nawozami sztucznymi, środkami ochrony roślin, metalami ciężkimi i innymi chemikaliami.
Nie zawsze jest to możliwe, jednak pamiętajmy, że wraz ze wzrostem świadomości wśród ludzi na temat właściwego i zdrowego odżywiania, pojawiają się producenci, którzy starają się sprostać wymaganiom klientów, poszukujących zdrowej, bezpiecznej żywności. Warto zadać sobie trochę trudu i zaopatrzyć się w produkty naturalne z jak najmniejszą ilością niebezpiecznych dodatków, za to z jak największą ilością składników biologicznie aktywnych.
Właściwe odżywianie to nie tylko spożywanie naturalnych, bezpiecznych produktów żywnościowych. Bezwzględnie należy zwrócić uwagę na prawidłowe łączenie pokarmów. Do ciężkostrawnych i szkodliwych dla organizmu należy połączenie białek ze skrobią, tłuszczy ze skrobią, owoców ze skrobią. Dobre połączenie to warzywa z białkiem, warzywa ze skrobią, warzywa z tłuszczem. Tłuszcz dobrze wpływa na trawienie i wchłanianie warzyw, natomiast utrudnia trawienie białka i skrobi. Mieszanie produktów białkowych, tłuszczowych, skrobi i spożywanie ich na raz, powoduje utrudnienie w trawieniu, a nie strawiony pokarm, długo zalegający w układzie pokarmowym, zaczyna ulegać procesom fermentacyjnym i gnilnym. Dlatego mięso (z grupy białek) najlepiej spożywać z warzywami, ziemniaki (z grupy skrobi) z warzywami, natomiast nie należy łączyć mięsa z ziemniakami. Unikajmy również słodyczy, produktów mlecznych przetworzonych, mleka pasteryzowanego, białego pieczywa, słodkich soków, mięs konserwowych oraz innych przetworzonych produktów żywnościowych.
Pracownicy stołówki:
